Ludność Reszla w latach 1945-1950

W opracowaniu „Ludność Reszla na przestrzeni dziejów”, zamieszczonym na stronie internetowej „Reszel. Miasteczko na Warmii. Ciekawostki historyczne”, mylnie podałem (za S. Mojzych-Rudowską), że w 1945 i 1950 roku w Reszlu mieszkało odpowiednio 830 i 801 osób. Podane wyżej liczby określają, jak wynika z opracowania K. Pyrczak „Reszel. Informacje ogólne” (www.reszel.bil-wm.pl), liczbę osób osiedlonych w Reszlu, przybyłych z innych rejonów nie tylko Polski. Trzeba zatem podkreślić, że liczby nie odnoszą się do całej populacji mieszkańców Reszla. Z opracowania K. Pyrczak wynika, że w Reszlu w 1946 mieszkało 1212 osób. Z innych z kolei informacji (otrzymanych od Pana Stanisława Gołaszewskiego za pośrednictwem Pana Krzysztofa Majchra), a zawartych w wytycznych do regionalnego planu przestrzennego z roku 1948 wynika, że w dniu 1.05.1948 roku Reszel legitymował się liczbą 2117 mieszkańców. Gdyby założyć, że podane wyżej liczby odnoszące się do roku 1946 i 1948 oraz do roku 1955 (patrz opracowanie: „Ludność Reszla na przestrzeni dziejów”) są wiarygodne można się pokusić chociażby o zgrubne oszacowanie liczby mieszkańców w pozostałych kilku latach powojennego okresu, co przedstawiono poniżej. Na ile okaże się to trafne ocenią z pewnością czytelnicy, o ile będą dysponować w pełni wiarygodnymi informacjami.

Z opracowania A. Kostrzewy wynika, że na terenie Warmii i Mazur w obszarze powojennego Okręgu Mazurskiego (przekształconego w maju 1945 roku w województwo olsztyńskie) po zakończeniu działań wojennych mieszkało ok. 200 tys. osób wobec 936,5 tys. osób w 1939 roku. Zakładając, że relacja dotycząca liczby ludności przed wojną do powojennej w Reszlu i na Warmii i Mazurach była taka sama, i że w 1939 roku w Reszlu mieszkało 5058 w wyniku prostych przeliczeń otrzymano liczbę 1080, która oznacza prawdopodobną liczbę mieszkańców Reszla w 1945 roku. Otrzymana liczba, w konfrontacji z liczbą odnoszącą się do 1946 roku (1212) i liczbą (830) ludności osiedlonej w Reszlu w 1945 roku, wydaje się być w miarę wiarygodna. Prawdopodobna liczba ludności zamieszkałej w Reszlu w latach 1947, 1949 i 1950, oszacowana na podstawie interpolacji literaturowych danych z roku 1946, 1948 i 1955, wynosi odpowiednio ok. 1500, 2250 i ok. 2350.

Trzeba wyraźnie podkreślić, że informacje zawarte w literaturze, a dotyczące stanu ludności w pierwszych pięciu powojennych latach, szczególnie na ziemiach północnych i zachodnich, przydzielonych Polsce na mocy traktatu wersalskiego, ogólnie rzecz biorąc nie są ścisłe, przede wszystkim, ze względu na intensywne procesy migracyjne, których nie były w stanie uchwycić żadne spisy ludności, a tym bardziej mocno uproszczone i ograniczające się tylko do niektórych kwestii.

Pierwszy powojenny spis ludności wg A. Gawryszewskigo miał być przeprowadzony w czerwcu 1945 r., ale panujące wówczas liczne trudności uniemożliwiły realizację tego zamierzenia. Powszechny, chociaż mocno ograniczony, tzw. spis sumaryczny (nie imienny) ludności cywilnej przeprowadzono dopiero w lutym 1946 roku. Dane zebrane w tym spisie wraz z upływem czasu ulegały coraz większej dezaktualizacji będącej skutkiem, jak wspomniano wyżej, silnej migracji ludności, praktycznie do 1950 roku. W pierwszych dwóch powojennych latach wysiedlono do niemieckich stref okupacyjnych większość pozostałej po zakończeniu działań wojennych ludności niemieckiej. Ludność Reszla powiększała za to liczna rzesza wysiedleńców z Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej oraz ludność napływająca głównie z tzw. Polski centralnej. Do Reszla skierowano również rodziny narodowości ukraińskiej przesiedlonej przymusowo z południowo-wschodniej Polski w ramach Akcji Wisła.

Imienną rejestrację (spis) ludności wprowadzono 1 stycznia 1948 roku, która nie była jednak kompletna i w pełni wiarygodna. Pierwszy powszechny spis ludności w dosłownym tego słowa znaczeniu – o szerokim zakresie tematycznym, prowadzącym do poznania aktualnego i faktycznego stanu liczby ludności, jej struktury i rozmieszczenia oraz procesów które je kształtowały – przeprowadzono dopiero w grudniu (stany z 2 na 3 grudnia) 1950 roku.

Literatura

• Gawryszewski A., Ludność Polski w XX wieku. Polska Akademia Nauk , Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyńkiego, monografie 5, online PDF, dostępne w Internecie 06-03-2010; http://www.igipz.pan.pl/wydaw/monografie_5.htm.
• Kostrzewa A., Niemcy na Warmii i Mazurach, in Tempore, 2008, dostępne w Internecie 06-03-2010; http://www.intempore.umk.pl/intempore_artykuly/2008/9.htm
• Mojzych-Rudowska S. "Kętrzyn. Z dziejów miasta i okolic. Dzieje Reszla", Wyd. Pojezierze w Olsztynie, 1978 rok.

REKLAMA

opublikowano: 2010-05-18, © Tadeusz Rawa,

558

ostatnie artykuły z tego działu:

• Reszel widziany oczami turysty i podróżnika
• Książki pasjonatów historii Reszla i okolic
• Reszel – jedno z najpiękniejszch miasteczek w Polsce
• Sekrety reszelskiej historii
• Czy w podziemiach reszelskiego kościoła są skarby?
• „Badanie dawnych dzwonów...” - po prelekcji
• Zaproszenie
• Tylko projekt kończymy a nie działania...
• „Ocalmy od zapomnienia”
• Co się dzieje z kapliczkami?
• dalej...